Nederlandse zorginstellingen kampen op dit moment met de omvangrijke stelselwijzigingen. De belangrijkste is de overgang naar prestatiebekostiging en/of de aanstaande overheveling naar andere financiers (gemeenten). Deze transitie is vooral voor de grotere, complexere instellingen zo ingrijpend dat ze moeite hebben om de interne organisatie op orde te krijgen en voldoende focus naar buiten te krijgen of te houden.
Risico: onderschatten impact transities
De BDO Branchegroep Zorg voert nu voor het derde jaar gericht onderzoek uit naar de voortschrijdende marktwerking en de transitievoorbereidingen door de instellingen zelf. Dit jaar is in het onderzoek onderscheid gemaakt tussen voorbereidingen met een intern en een extern perspectief. Met name over de ‘interne activiteiten’, zoals de degelijkheid van processen en informatievoorziening en het huishoudboekje, zijn de zorginstellingen erg positief. Uit gesprekken in de sector blijkt echter dat er nog grote aanpassingen in IT systemen nodig zijn. De tijd dringt.
Flexibele inzet personeel
De onzekerheid door de transitie, heeft ervoor gezorgd dat meer instellingen een strategische personeelsplanning hanteren die gekoppeld is aan de meerjarenbegroting of scenarioanalyses. Er is voor diverse zorginstellingen nog wel een hele weg te gaan om daadwerkelijk de personeelsplanning flexibel in te zetten. ‘Het menselijk kapitaal moet qua opbouw ook flexibel inzetbaar zijn, de cultuur moet hierop zijn ingericht en de geautomatiseerde systemen moeten het kunnen ondersteunen en vooral voor iedereen begrijpelijk zijn.
Vijf risicofactoren
BDO spreekt van een stagnatie van de voorbereidingen omdat er sinds 2013 een nagenoeg gelijk percentage zorginstellingen (40 in 2013 en 41 in 2014) aangeeft nog niet klaar te zijn voor de transitie. Dit jaar springen het relatiebeheer en de externe profilering eruit als grootste struikelblokken. De instellingen moeten zich extern profileren en de producten te koop aanbieden. Want zonder externe profilering geen ‘marktwerking’. Voor velen is dit geen gemakkelijke opgave.
Wat BDO betreft zijn de belangrijkste risicofactoren voor zorginstellingen:
• een toenemend aantal stakeholders met tegengestelde belangen;
• de complexe product/marktcombinaties en de daaruit vloeiende portfoliokeuzes;
• het aanpassingsvermogen van instellingen, waaronder van mensen en informatiesystemen;
• het handhaven of verbeteren van de kwaliteit van de geleverde zorg in relatie tot de toegenomen druk op de budgetten;
• de toegenomen vastgoed- en financieringsrisico’s.
Verschillen per subsector
AWBZ
De AWBZ-sector geeft aan goed voorbereid te zijn op de transitie als het om de interne activiteiten gaat. De fiscaliteit is wel een aandachtspunt. Vanuit het externe perspectief zijn er meer aandachtspunten. Vooral zaken als het ontbreken van marketingplannen, de verkoopactiviteiten en de inzet van online mogelijkheden vallen op.
Eerstelijnszorg
Instellingen in de Eerstelijnszorg geven aan op alle vlakken nog behoorlijk wat slagen te moeten maken. Opvallend zijn met name de lage scores op de gebieden financiën en governance. Hier vallen risicomanagement en fraudepreventie in negatieve zin op. Daarnaast scoort deze subsector op het gebied van externe profilering het laagst van alle andere subsectoren. Daarbij is het relatiebeheer een van de belangrijkste aandachtspunten.
GGZ
De GGZ-sector geeft aan de voorbereiding op de transitie goed te hebben aangepakt. Zowel het interne als het externe perspectief laten weinig echte aandachtspunten zien. Vooral in deze sector schuilt een gevaar van onderschatting van de impact van de transitie.
Jeugdzorginstellingen
Voor de Jeugdzorginstellingen gelden dezelfde aandachtspunten als voor de AWBZ-sector en instellingen met meerdere segmenten, zie Jeugdzorg.
Ziekenhuizen
Ziekenhuizen willen vooral meer aandacht voor risicomanagement, fraudepreventie, externe profilering en kwaliteit & innovatie. Gelet op de onderzoeken rond het rechtmatig declareren is fraudepreventie essentieel.
Faillissementsrisico’s blijft hoog
BDO voorspelt dat mede op basis van de uitkomsten van het jongste onderzoek, niet alle instellingen de transitie met succes zullen volbrengen. Vooral instellingen die hun mensen en middelen niet flexibel kunnen inzetten en die een laag weerstandsvermogen hebben, lopen gevaar.
Alle resultaten en aanvullende informatie staan in het onderzoeksrapport dat via www.bdo.nl/transitierapport is te downloaden.